سبد خرید
کود فسفر چه مزایایی برای انواع گیاهان دارد؟
فسفر پانزدهمین عنصر طبیعی شناخته می‌شود. این ماده واکنش پذیری بالایی دارد و به‌همین‌دلیل به‌صورت آزاد در طبیعت موجود نیست. علاوه‌بر پتاسیم و نیتروژن، فسفر هم یکی مهمترین عناصر برای رشد گیاهان به‌حساب می‌آید و اگر گیاه نتواند آن را به اندازه کافی جذب کند، آسیب‌هایی به آن وارد می‌شود. به‌دلایل مختلفی مانند بارش باران، کاشت زیاد و… میزان فسفر موجود در خاک کاهش می‌یابد و همین موضوع باعث کند شدن رشد گیاهان می‌شود. شما با استفاده از کود فسفر می‌توانید این کمبود را جبران کرده و گیاهی سرزنده و شاداب پرورش دهید. در ادامه با مزایای کود فسفر، انواع آن، بهترین زمان مصرف این کود و… آشنا خواهید شد.
کود فسفر چیست؟
شاید برایتان سوال پیش بیاید که کود فسفر چیست؟ فسفر یکی از مهمترین عناصر متحرک برای رشد و تکثیر گیاهان مخصوصا بخش ریشه محسوب می‌شود که باید برای گیاه تامین شود. این ماده به‌طور طبیعی در خاک وجود دارد، اما به‌دلیل کشت متعدد یا معدنی بودن آن ، ممکن است مقدار آن کاهش یابد و نیاز باشد از کود فسفر استفاده کنید. فسفر ماده‌ای معدنی است که از سنگ فسفات استخراج می‌شود. در گذشته، کشاورزان این سنگ‌ها را که یک منبع فسفر است، در خاک قرار می‌دادند.
معمولا این کار برای خاک‌های اسیدی انجام می‌شد. وجود مشکلاتی مانند مشکل بودن حمل‌ونقل آن، دسترسی سخت به سنگ فسفات و… باعث شد این روش برای مصرف فسفر منسوخ شود. امروزه در کشاورزی مدرن این کود به‌راحتی در دسترس است و کشاورزان می‌تواند حجم‌های مختلف آن را خریداری کرده و مصرف کنند. البته نیازی نیست که کود فسفر با به‌تنهایی بخرید، شما با خرید کود NPK می‌توانید همه موارد مورد نیاز را برای گیاه فراهم کنید. درکل می‌توان گفت که کود فسفر وظیفه رشد اندام زیرزمینی را دارد و البته انرژی لازم برای انتقال مواد غذایی را هم به گیاه می‌دهد.
یشتر بخوانید: نحوه کود دادن به گیاهان آپارتمانی
علائم کمبود فسفر در گیاه
برای این‌که بتوانید کمبود فسفر را تشخیص دهید، کار سختی پیش رویتان نیست، چون معمولا طی رشد اولیه گیاه، علائم کمبود فسفر قابل مشاهده می باشد. معمولا علائم ظاهری کمبود فسفر در برگ های پیر یا پایین گیاه نمایان می‌شود زیرا فسفر متحرک بوده و از برگ های پایین به برگ های تازه حرک میکند و فرصت برای اصلاح آن‌ها وجود دارد. علائم کمبود این ماده معدنی در بسیاری از گیاهان یکسان است. در ادامه تعدادی از این علائم را برایتان خواهیم گفت:
- تغییر رنگ برگ‌ها یا حاشیه به سبز مایل به قرمز
- تغییر رنگ ساقه به بنفش
- کاهش رشد
- ترش شدن میوه یا محصولات
- ریشه‌زایی کند
- کوتاه شادن فاصله بین برگ ها
شما می‌توانید با وجود این علائم مطمئن شوید که گیاه به فسفر بیشتری نیاز دارد. البته شما با آزمایش خاک هم می‌توانید متوجه شوید که کدام عناصر در خاک وجود ندارد.
روش تهیه کود فسفر
دانشمندان در آزمایشگاه، سولفوریک اسید را با مونو کلسیم مونو هیدرات مخلوط می‌کنند تا کود فسفر تهیه شود. این کود در هر و فرایند خشک و مرطوب قابل تولید است. برای این‌که کود فسفر را به روش خشک تولید کنید، نیاز است که سنگ فسفات در یک کوره الکتریکی تصفیه شود. طی این فرایند، اسید فسفریک بدست می‌آید که به آن اسید سفید یا اسید کوره هم گفته می‌شود. برای تهیه از اسید فسفریک سفید، نیاز به هزینه زیادی است، به‌همین‌دلیل کودهای آن هم گران‌تر است.
در نهایت طی این فرایندها اسید اورتوفسفریک تولید می‌شود. این ماده شبیه نوعی از فسفات است که گیاه می‌تواند به‌راحتی جذب کند. در ادامه این فرایند، ماده تهیه شده را گرم می‌کنند تا آب آن خارج شده و به سوپر اسید فسفریک تبدیل شود. غلظت فسفات موجود در سوپر اسید فسفریک بین 72 تا 76 درصد متغیر است.
انواع کود فسفر
کودهای فسفر انواع مختلفی دارند و درصورتی که شما قصد خرید کود کشاورزی را داشته باشید، باید انواع آن را بشناسید. انواع کود فسفر عبارتند از:
- سوپر فسفات یگانه (SSP)
- سوپر فسفات سه گانه (TSP)
- مونو آمونیوم فسفات (MAP)
- دی آمونیوم فسفات (DAP)
- پلی فسفات آمونیوم مایع
روند تولید کودهای گفته شده تقریبا ساده است و فقط اندکی با یک‌دیگر تفاوت دارند. برای مثال طی واکنش سنگ ریز آسیاب شده با فسفریک اسید، کود سوپر فسفات تولید می‌شود. همچنین کودهای مونو آمونیاک فسفات و دی آمونیاک فسفات از واکنش فسفریک اسید با آمونیاک تولید می‌شود. در ادامه هرکدام از این کودها را بررسی خواهیم کرد.
دی آمونیوم فسفات
این کود بین کودهای فسفر پرمصرف‌ترین کود محسوب می‌شود، چون مواد مغذی بالایی داشته و خواص فیزیکی زیادی هم دارد، به‌همین‌دلیل می‌توان به آن عنوان بهترین کود فسفر جهان را داد. این کود حاوی 18 درصد نیتروژن است و به‌همین‌دلیل منبعی غنی از فسفر و نیتروژن محسوب می‌شود. دی آمونیوم فسفات حاوی مقدار مناسبی از عناصر برای تغذیه گیاهانی مثل جو، گندم، سبزیجات و میوه‌ها بوده و به‌همین‌دلیل زیاد مصرف می‌شود. میزان تقاضا برای این نوع کود فسفر حدود 30 میلیون تن در سال بیان شده است.
بیشتر بخوانید: کود ارگانیک و نحوه تهیه و اصول استفاده از آن
مونو آمونیوم فسفات
مونو آمونیوم فسفات یا MAP طی یک فرایند ساده تولید می‌شود. این کود بین کودهای جامد بیشترین مقدار فسفر را دارد و پر فروش‌ترین منبع فسفر و نیتروژن به‌حساب می‌آید.
سوپر فسفات یگانه
این کود در جایگاه دوم پرفروش‌ترین کودهای فسفر قرار دارد. سوپر فسفات یگانه حاوی عناصر دیگری مانند گوگرد، فسفر و کلسیم بوده و به‌همین‌دلیل یک منبع غذایی برای گیاهان محسوب می‌شود. این کود معمولا برای تولید و پرورش دانه‌های روغنی مصرف می‌شود.
سوپر فسفات سه‌گانه
این کود جز اولین کودهای فسفر است که به‌طور گسترده مورد مصرف قرار گرفت. بین کودهای فسفر که نیتروژن ندارند، سوپر فسفات سه‌گانه بیشترین مقدار فسفر را دارد. بخش زیادی از فسفر موجود در این کود (حدود 90 درصد) از این کود محلول در آب بوده و به‌همین‌دلیل در زمان کوتاهی جذب گیاه می‌شود. همان‌طور که می‌دانید، کلسیم یک ماده مورد نیاز برای رشد گیاهان است که 15 درصد از کود سوپر فسفات سه‌گانه از آن تشکیل شده است.
پلی فسفات آمونیوم مایع
کشاورزانی که به‌دنبال کودی برای افزایش محصول هستند، این کود را خریداری می‌کنند. پلی فسفات آمونیوم مایع هم مثل دیگر کودهای فسفر به‌وسیله اسید فسفریک تولید می‌شود. این کود حالت اسیدی داشته و به‌دلیل خواص شیمیایی، به‌صورت مستقیم استفاده می‌شود. این کود فسفر، بهترین کود برای رشد درختان میوه به‌حساب می‌آید.
عوامل موثر بر تاثیرگذاری کود فسفر
استفاده از قارچ های همزیست ریشه مثل قارچ مایکوریزا موجب برقراری ارتباط همزیستی با بین ریشه درخت و قارچ فوق شده و این قارچ فسفر معدنی را به فسفر آلی تبدیل نموده و در اختیار گیاه قرار می دهد تا در ازای آن قند دریافت کند. پس بجای دادن کودهای NPK می توان به صورت ارگانیک با مواد آلی و قارچ مایکوریزا خاک را غنی کرد تا درختان و گیاهان سرحال تری داشته باشیم. همینطور سرعت تجزیه فسفر توسط خاک بالا است، اما موارد مختلفی می‌توانند باعث افزایش سرعت این روند شوند. عواملی مانند دما، PH خاک و رطوبت می‌توانند سرعت تجزیه را کاهش یا افزایش دهند. مناسب‌ترین PH خاک برای جذب فسفر بین 6 تا 7 است. درصورتی که میزان PH خاک بالاتر از 8 یا پایین‌تر از 5.5 باشد، میزان جذب فسفر توسط گیاهان کاهش می‌یابد. همچنین بارندگی‌های شدید هم می‌توانند باعث کند شدن سرعت جذب کود فسفر توسط گیاه شوند. بهتر است قبل از کوددهی میزان PH خاک را اندازه‌گیری کرده و پس از تنظیم کردن آن، کود فسفر را اضافه کنید.
بیشتر بخوانید: آشنایی و خرید محصول قارچ مایکوریزا
روش استفاده از کود فسفر
روش مصرف فسفر بستگی به نوع آن دارد. برای مثال اگر کود جامد و دانه‌ای را خریداری کرده باشید، لازم است آن را به‌صورت ردیفی روی بستر کاشت ریخته و با خاک مخلوط کنید. اگر قصد خرید کود مایع دارید، باید آن را به مقدار مناسب با آب مخلوط کرده و روی خاک بپاشید تا توسط ریشه جذب شود. استفاده از کود فسفر قبل و بعد از کاشت قابل انجام است. اگر می‌خواهید آن را هنگام کاشت استفاده کنید، باید کودها را موازی با ردیف‌های کاشت بذر با خاک مخلوط کرده و مقداری کمی از کود را هم روی بذرها بریزید.
بهترین زمان استفاده از کود فسفر
جذب فسفر توسط گیاه به دمای خاک وابسته است و باید در زمان مناسب این عنصر را به خاک اضافه کنید. بهترین زمان مصرف کود فسفر نزدیک‌ترین زمان به جذب گیاه است. برای مثال برای محصولات باغی، باید فصل بهار کود دهی را انجام دهد. البته اگر کود دیر رها شونده با کود زمستانه بود ، می‌توانید کوددهی را در فصل پاییز و زمستان هم انجام دهید تا زمان کافی برای جذب فراهم باشد. همینطور در زمان مشاهده کمبود فسفر می توان استفاده نمود چون زمان جذب هرکدام از گیاهان متفاوت است. اما شما با بررسی شرایط، می‌توانید کوددهی را در بازه‌های زمانی مناسب انجام دهید تا بیشترین بازدهی را از آن مشاهده کنید. در کل زمان کوددهی درختان میوه را خودتان باید تشخیص دهید، چون تعیین این مزان به عواملی مانند نوع درخت، آب‌وهوای منطقه و… بستگی دارد.
مزایای استفاده از کود فسفر برای گیاهان
فسفر یکی از مهمترین عناصر متحرک برای رشد گیاه است. یعنی وقتی که گیاه، کمبود این ماده را احساس میکند، سعی میکند آن را از برگ و شاخه‌های قدیمی به شاخه‌های جوان هدایت کند. در ادامه با ما همراه باشید تا با مزایای کود فسفر آشنا شوید:
تقویت دانه و میوه‌ها: کود فسفر در توسعه بذر، میوه و دانه‌ها تاثیر زیادی دارد. این کود می‌تواند باعث افزایش کیفیت میوه و دانه‌های تولید شده توسط گیاه شده و محصولاتی با ارزش غذایی بالاتر تولید کند.
افزایش مقاومت گیاه در برابر بیماری: این عنصر برای افزایش سیستم ایمنی بدن و مقاومت گیاه در برابر تنش‌های محیطی نقش موثری دارد. مصرف کود فسفر به اندازه درست و مناسب، می‌تواند باعث افزایش قدرت گیاه برای مبارزه با بیماری و آسیب‌های مختلف می‌شود.
افزایش سرعت رشد ریشه گیاه: این عنصر یکی از مهمترین عوامل رشد و توسعه ریشه گیاهان محسوب می‌شود. کود فسفر می‌تواند باعث افزایش سرعت رشد گیاه شده و ریشه و ساقه‌های آن را تقویت کند.
بهبود جذب عناصر دیگر توسط گیاه: این ماده می‌تواند باعث افزایش قدرت جذب دیگر عناصر شده و درنتیجه وضعیت کلی گیاه را بهبود ببخشد.
بهبود فعالیت‌های بیولوژیکی گیاهان: فسفر در تنظیم فعالیت‌های بیولوژیکی گیاهان تاثیر زیادی دارد و به‌همین‌دلیل باعث تنظیم فتوسنتز، تشکیل نشاسته، قند و تولید انرژی شود.
موارد گفته شده جز فواید کود NPK هم هستند، چون فسفر ماده اصلی تشکیل این کودها به‌حساب می‌آید و با استفاده آن‌ها می‌توانید گیاهانی شاداب داشته باشید.
معایب استفاده از کود فسفر برای گیاهان
مزایای کود فسفر را در بالا بررسی کردیم، اما حالا باید با نکات ایمنی این محصولات آشنا شوید. همه کودها درصورتی که به‌اندازه مصرف شوند، می‌توانند برای گیاهان مفید باشند، اما اگر بیشتر از اندازه آن‌ها را مصرف کنید، می‌توانند باعث ایجاد سمیت از طریق کاهش جذب آهن باشد ! زیرا فسفر با آهن خاصیت آنتاگونیست دارند. پس توصیه می شود همراه با تغذیه کود فسفر آهن نیز همراه با آن مصرف گردد.
تماس این ماده با پوست و چشم‌ها می‌تواند باعث تحریک شود، پس برای جلوگیری از مشکل، اگر این ماده با پوستتان تماس پیدا کرد، باید آن را به آب و صابون بشویید. همچنین درصورت تماس این ترکیبات با چشم، باید به مدت 15 دقیقه آن را با آب بشویید. درصورت بلعیدن این ماده نیازی نیست که سعی کنید آن را با استفراغ خارج کنید، فقط باید دهانتان را بشویید.
فسفر یکی از اصلی‌ترین عناصر برای رشد گیاهان محسوب می‌شود. امروزه برای سهولت مصرف، کود تولید شده است و کشاورزان می‌توانند به‌راحتی آن‌ها را استفاده کنند. کودهای زیادی وجود دارد که حاوی این عنصر هستند و می‌توانید به‌راحتی آن‌ها را خریداری کرده و مصرف کنید. ما در این مطلب اطلاعاتی کامل درباره کود فسفر، مزایا و نحوه مصرف آن در اختیارتان قرار دادیم. می‌توانید سوالات خود را با ما به اشتراک بگذارید تا کارشناسان دمبرگ راهنماییتان کنند. اگر قصد خرید کود دارید، می‌توانید به فروشگاه اینترنتی دمبرگ مراجعه کرده و محصول مورد نظر خود را بخرید.
سوالات متداول
کمبود فسفر در گیاه با چه علائمی نمایان می‌شود؟
مهمترین نشانه کمبود فسفر در گیاه، قرمز شدن رنگ برگ‌ها و کاهش سرعت رشد گیاه است.
بهترین روش برای استفاده از کود فسفر چیست؟
روش استفاده از این کود بستگی به نوع آن دارد. برای مثال پلی فسفات آمونیوم مایع به‌صورت مستقیم مصرف می‌شود. البته برخی از این کودها را باید در آب حل کرده و با محلول، گیاه را آبیاری کنید.
کود فسفر چه مزایایی دارد؟
تقویت ریشه مخصوصا در گیاهانی مثل زاموفیلیا و سانسوریا موجب شاخه زایی جدید می گردد ، افزایش همینطور موجب مقاومت گیاه در برابر بیماری، افزایش سرعت رشد گیاه، بهبود فعالیت‌های بیولوژیکی گیاهان و بهبود جذب عناصر دیگر توسط گیاه جز مهمترین مزایای این کود محسوب می‌شود.
