کود ریشه زایی درخت چیست و چه مزایایی دارد؟

درختان برای رسیدن به رشد پایدار و عملکرد بهتر، نیاز به ریشه‌ای قوی دارند. استفاده از کود ریشه زایی درخت یکی از مهمترین اقدامات برای تقویت ریشه، افزایش جذب مواد مغذی و رشد سالم درخت است. در بازار، انواع کود برای ریشه‌زایی عرضه می‌شود که هرکدام با ترکیبات خاص خود تاثیر متفاوتی روی رشد ریشه‌ها دارند. هدف اصلی این کودها تحریک رشد ریشه‌های جدید، افزایش مقاومت گیاه و بهبود جذب مواد از خاک است. درختانی که در خاک‌های فقیر یا پس از جابجایی کاشته می‌شوند، بیشتر از همه به این نوع کود نیاز دارند. همچنین این کودها می‌توانند به افزایش حجم ریشه در درختان ضعیف یا بیمار کمک کنند و سرعت بازسازی ریشه را افزایش دهند.

کود ریشه زایی چیست؟

کود ریشه زایی ترکیبی از مواد مغذی و محرک‌های زیستی است که به‌طور خاص برای تحریک رشد ریشه‌ها در گیاهان و به‌ویژه درختان طراحی شده است. کود ریشه زایی درخت معمولا حاوی عناصر اصلی مانند فسفر، پتاسیم، اسیدهای آمینه و برخی ریزمغذی‌های مورد نیاز برای رشد اولیه ریشه است. این کودها نقش مهمی در تثبیت درخت در خاک و افزایش ظرفیت جذب آب و مواد غذایی ایفا می‌کنند. برخلاف کودهای عمومی که تمرکزشان روی شاخ و برگ است، کودهای ریشه‌زا با تمرکز بر ریشه، اجزای زیرزمینی درخت را برای رشد بهتر تقویت می‌کنند. استفاده به‌موقع از این نوع کودها باعث کاهش استرس پس از کاشت یا هرس شدید می‌شود.

مراحل رشد تکاملی درخت

درختان در طول چرخه زندگی خود از مراحل مختلفی عبور می‌کنند و در هر دوره به تغذیه خاصی نیاز دارند. مرحله اول جوانه‌زنی است که در آن ریشه‌های ابتدایی گیاه شکل می‌گیرند. سپس نوبت به مرحله رشد رویشی می‌رسد که طی آن ریشه و برگ‌ها رشد می‌کنند. در این مرحله کود ریشه زایی درخت بیشترین اهمیت را دارد، زیرا افزایش ریشه در این زمان تضمینی مهم برای سلامت آینده درخت خواهد بود. مرحله بعدی بلوغ درخت است که تمرکز آن بر باردهی یا توسعه بافت‌های چوبی خواهد بود. اگر ریشه به‌اندازه کافی قوی نباشد، رشد رویشی و تولید میوه نیز با مشکل مواجه می‌شود. بنابراین در مراحل اولیه، استفاده از کود برای ریشه زایی درخت می‌تواند تأثیر بلندمدتی در قدرت گیاه داشته باشد.

 

علائم گیاهانی که به کود ریشه زا نیاز دارند

گاهی اوقات با مشاهده برخی نشانه‌ها در درختان می‌توان تشخیص داد که زمان استفاده از کود برای ریشه زایی فرا رسیده است. از جمله این علائم می‌توان به توقف رشد طولی یا قطری درخت، کاهش شادابی برگ‌ها، زرد شدن یا ریزش برگ‌ها و ناتوانی در جذب آب و مواد مغذی اشاره کرد. همچنین درختانی که پس از جابجایی یا کاشت مجدد، دیر به شرایط عادی برمی‌گردند نیز نیاز جدی به کود ریشه زایی درخت دارند. گیاهانی که در خاک‌های کم‌عمق، فشرده یا فقیر رشد می‌کنند هم معمولا نشانه‌هایی از ضعف ریشه از خود نشان می‌دهند. در این شرایط، کوددهی اصولی و انتخاب کود مناسب، نقش مهمی در احیای گیاه دارد.

انواع کود برای ریشه زایی درخت

بازار کشاورزی و باغبانی پر از گزینه‌های مختلف برای تقویت ریشه است که بسته به نوع درخت، شرایط خاک و زمان مصرف، می‌توان از کودهای متفاوتی استفاده کرد. برخی از رایج‌ترین و موثرترین انواع کود برای ریشه زایی درخت عبارت‌اند از کود NPK با نسبت‌های خاص، اسید هیومیک و کودهای حاوی فسفر بالا. این کودها به روش‌های مختلف جذب می‌شوند؛ برخی محلول در آب هستند و برخی به‌صورت گرانوله به خاک اضافه می‌شوند. انتخاب مناسب‌ترین نوع کود به شناخت نیاز گیاه و شرایط اقلیمی آن بستگی دارد.

کود ان پی کی

یکی از رایج‌ترین انواع کود، کود NPK یا همان ترکیب نیتروژن، فسفر و پتاسیم است. برای ریشه‌زایی، نوعی از این کود با فسفر بالا (مثل NPK 10-52-10) انتخاب می‌شود. فسفر بالا به رشد ریشه کمک می‌کند، پتاسیم به مقاومت گیاه می‌افزاید و نیتروژن نیز در مقدار کنترل‌شده، رشد متعادل را تضمین می‌کند. کود ریشه زایی درخت با فرمول NPK برای انواع درختان میوه، زینتی و جنگلی مناسب است و می‌تواند به‌صورت محلول‌پاشی یا آبیاری استفاده شود.

اسید هیومیک

اسید هیومیک ماده‌ای طبیعی است که از تجزیه بقایای گیاهی به دست می‌آید و یکی از بهترین محرک‌ها برای رشد ریشه محسوب می‌شود. این ترکیب موجب افزایش جذب مواد مغذی از خاک، بهبود ساختار خاک و تقویت فعالیت‌های میکروبی مفید می‌شود. کود ریشه زایی درخت اگر همراه با اسید هیومیک مصرف شود، تاثیر بیشتری خواهد داشت. این ماده به‌ویژه در خاک‌های فقیر و آهکی باعث افزایش دسترسی گیاه به عناصر غذایی می‌شود.

فسفر برای ریشه زایی

عنصر فسفر یکی از اصلی‌ترین عناصر تاثیرگذار روی رشد ریشه است. وجود مقدار کافی فسفر در خاک یا در برنامه کوددهی، ریشه‌ها را ترغیب به توسعه می‌کند. کود برای ریشه زایی درخت معمولا درصد فسفر بالایی دارد، چون این عنصر موجب تقسیم سلولی سریع و توسعه بافت‌های جدید ریشه می‌شود. کمبود فسفر در گیاهان موجب توقف رشد و ضعیف شدن ریشه خواهد شد. بنابراین کودهای فسفره مانند سوپر فسفات، بخشی جدایی‌ناپذیر از فرایند تقویت ریشه محسوب می‌شوند.

بهترین زمان مصرف کود ریشه زایی

استفاده از کود ریشه زایی درخت در زمان مناسب، نقش کلیدی در عملکرد آن دارد. بهترین زمان برای مصرف این نوع کودها، اوایل بهار یا پاییز است؛ یعنی زمانی که درخت در حال رشد ریشه‌هاست. در بهار، ریشه‌ها برای افزایش رشد رویشی نیاز به تغذیه دارند. در پاییز نیز، درختان انرژی خود را به توسعه ریشه برای فصل سرد آینده متمرکز می‌کنند. درختانی که تازه کاشته شده‌اند یا تنش‌های محیطی را تجربه کرده‌اند، در هر زمانی از سال می‌توانند از کودهای ریشه‌زا بهره‌مند شوند. اگر قصد خرید کود دارید، توجه به فصل مصرف در زمان انتخاب آن، اهمیت بالایی دارد.

 

طریقه استفاده از کود ریشه زایی درخت

نحوه مصرف کود برای ریشه زایی درخت به نوع کود و شرایط محیطی آن بستگی دارد. برخی کودها باید به‌صورت محلول در آب مصرف شوند و برخی دیگر به‌طور مستقیم به خاک اضافه می‌شوند. مهم است که کود را در محدوده سایه‌انداز درخت بریزیم، یعنی همان جایی که ریشه‌ها فعال‌تر هستند. باید طبق دستورالعمل نوشته شده روی بسته‌بندی، کوددهی را انجام دهید، چون زیاده‌روی در مصرف می‌تواند نتیجه معکوس داشته باشد. همچنین در صورت استفاده از کودهای مایع، بهتر است آن‌ها را با آبیاری ترکیب کنید تا بهتر جذب ریشه شوند. برای کودهای گرانوله، باید خاک اطراف درخت را کمی مرطوب نگه داشت تا حل شدن و جذب آن سریع‌تر انجام شود.

سخن پایانی

ریشه سالم تاثیر زیادی روی سلامت کلی گیاه دارد. استفاده از کود ریشه زایی درخت راهکاری موثر برای افزایش قدرت ریشه، جذب بهتر آب و مواد مغذی و در نهایت رشد متعادل گیاه است. شناخت نیازهای درخت، انتخاب کود مناسب، زمان‌بندی درست و روش صحیح مصرف، همگی در گرفتن این نتیجه موثر هستند. اگر دنبال یک تقویت‌کننده طبیعی برای ریشه درختان خود هستید، پیشنهاد می‌کنیم حتما از ترکیب‌هایی استفاده کنید که دارای اسید هیومیک و فسفر بالا باشند. برای آشنایی با سایر گزینه‌ها و ترکیبات مفید، می‌توانید صفحه انواع کود فروشگاه اینترنتی دمبرگ را بررسی کنید.

سوالات متداول

• آیا کود ریشه زایی درخت فقط برای درختان جوان کاربرد دارد؟

خیر، کود برای ریشه زایی درخت هم برای درختان تازه‌کاشته‌شده و هم برای درختان مسن و آسیب‌دیده مفید است، چون باعث تحریک رشد ریشه‌های جدید می‌شود.

• چند بار در سال باید از کود برای ریشه زایی درخت استفاده کرد؟

بسته به نوع کود، نوع درخت و شرایط محیطی، معمولا استفاده از این کودها 2 تا 3 بار در سال در زمان‌های مناسب مانند اوایل بهار یا پس از کاشت کافی است.

• تفاوت کود ریشه زا با سایر انواع کود در چیست؟

کود ریشه زا تمرکز ویژه‌ای روی عناصر موثر در رشد ریشه مثل فسفر و هیومیک اسید دارد، در حالی که سایر انواع کود ممکن است بیشتر روی رشد شاخ و برگ یا گل‌دهی گیاه تمرکز داشته باشند.