طریقه کاشت بادمجان در گلدان

از آن‌جایی که گیاه بادمجان برای رشد به نور فراوان و گرمای زیاد احتیاج دارد، افراد زیادی آن را در ایران می‌کارند. شرایط رشد این گیاه شباهت زیادی به شرایط آب‌وهوایی کشور ما دارد. کاشت بادمجان در ایران نسبت به کشورهای دیگر ارزان‌تر است و همین موضوع باعث شده که همیشه ایران جز بزرگترین تولید کنندگان بادمجان باشد. برای این‌که با روش کاشت بذر بادمجان و راه‌های مقابله با آفت‌های آن آشنا شوید، این مطلب را تا پایان مطالعه کنید.

خصوصیات بادمجان

از آن‌جایی که این گیاه به کاهش دما بسیار حساس است، بهترین فصل کاشت بادمجان تابستان و اواخر بهار بیان می‌شود. البته بیشتر کشاورزان این گیاه را در مناطق گرمسیری می‌کارند و اگر هم کسی یخواهد آن را در مناطق سردسیری کشت کند، باید حتما کاشت بادمجان را در گلخانه انجام دهد. ارتفاع بادمجان بین 50 تا 150 سانتی‌متر متغیر است و این مقدار نسبت به شرایط، تغییر می‌کند.

یکی‌دیگر از ویژگی‌های بادمجان، ریشه‌های قوی آن است. برگ‌های این گیاه شکلی بیضوی دارند و طول آن‌ها بین 10 تا 18 سانتی‌متر اندازه‌گیری شده است. گل‌های بادمجان صورتی رنگ هستند و گلی شبیه سیب‌زمینی دارند. ممکن است گل‌های این گیاه به‌صورت انفرادی یا تجمعی رشد کنند. اگر بادمجان چندین گل داشته باشد، پایین‌ترین گل، میوه خواهد داد.

بادمجان‌ها انواع مختلفی دارند که می‌توانید هنگام میوه دادن یا خرید بذر، نوع آن را تشخیص دهید. بادمجان‌های قلمی بیشتر در ایران کشت می‌شوند. این نوع بادمجان حدود 3 سانتی‌متر عرض و 30 سانتی‌متر طول دارند. بادمجان‌ معمولی آمریکایی نوع دیگری است که در بازارها مشاهده می‌شود. این نوع بادمجان میوه‌ای قطورتر دارد و طول آن هم معمولا دوبرابر عرض آن است.

یک نوع دیگر بادمجان هم وجود دارد که به بادمجان درشت آمریکایی معروف هستند. این میوه، طول کم و عرض زیادی دارد. عرض این نوع بادمجان حدودا 2 برابر طول آن است. قبل از کشت بادمجان به این مورد توجه داشته باشید تا بتوانید میوه مدنظرتان را برداشت کنید.

روش های کاشت و پرورش بذر بادمجان

کاشت بادمجان را می‌توانید در گلدان یا باغچه انجام دهید، یعنی حتی می‌توانید در خانه هم این گیاه را بکارید. اگر می‌خواهید بادمجان را برای تجارت و فروش بکارید، باید بذر در مزرعه کشت شود. ممکن است کسی بخواهد این گیاه را فقط برای مصرف شخصی یا از سر علاقه به کشاورزی در خانه بکارد. در این‌صورت می‌توانید بذر بادمجان را در گلدان هم بکارید.

طریقه کاشت بذر بادمجان در گلدان

کشت بادمجان بهتر است در گلدان‌های کوچک انجام شود تا هم گیاه بتواند بهتر رشد کند و هم انتقال آن به گلدان‌های بزرگ‌ آسان‌تر باشد. برای این‌که گیاه بتواند بهتر رشد کند، بهتر است از گلدان‌هایی با رنگ تیره استفاده کنید. این گلدان‌ها میزان نور بیشتری جذب می‌کنند و می‌توانند در شب، هوای اطراف ریشه را گرم‌تر نگهدارند.

برای این کار ابتدا باید خاکی را انتخاب کنید که زهکشی مناسبی دارد. خاک را کامل زیر و رو کرده و سپس در گلدان بریزید. مقداری ماسه یا سنگ کف گلدان بریزید که از زهکشی خاک اطمینان کامل حاصل کنید. در این مرحله باید مقداری کمپوست یا کود حیوانی پوسیده را در گلدان بریزید.

حالا زمان کاشت بذر رسیده است. بعد از کاشت بذرها، روی خاک، آب بریزید. تا زمانی که جوانه‌های بادمجان سر از خاک درنیاورده‌اند، باید گلدان را در محیطی گرم قرار دهید. معمولا بعداز گذشت 2 تا 3 هفته زمان آن می‌رسد که بادمجان را از گلدان به جای دیگر منتقل کنید. بوته‌ها به 3 تا 4 ماه زمان نیاز دارند تا به بادمجانی بالغ تبدیل شوند.

کاشت بذر بادمجان در مزرعه یا باغچه

نحوه کشت بادمجان شباهت زیادی به کاشت گوجه‌ فرنگی دارد، اما بذر این گیاه برای جوانه زدن به مدت زمان نسبتا طولانی برای استراحت نیاز دارد. ممکن است بعد از گذشت زمان استراحت و کاشت بذر در شرایطی مناسب، بازهم تعدادی از جوانه‌ها رشد کندی داشته باشند. هنگام مشاهده با چنین مواردی، باید صبر کنید تا روند رشد بادمجان به‌صورت طبیعی انجام شود.

مقدمات کاشت بذر بادمجان

یکی از مهمترین مواردی که باید هنگام کاشت هر بذر به آن توجه داشته باشید، گلدان است. برای کاشت بادمجان، بهتر است از گلدان‌های کوچک استفاده کنید تا ریشه گیاه رشد کمتری داشته باشید. یکی‌دیگر از ویژگی‌های گلدان‌های کوچک این است که راحت‌تر می‌توانید جوانه بادمجان را به گلدان بزرگتر یا مزرعه منتقل کنید. به‌جای این‌که چند بذر در یک گلدان بکارید، بهتر است هر بذر را در یک گلدان کوچک قرار دهید. زمانی که جوانه‌ها سر از خاک بیرون آوردند، می‌توانید آن‌ها را به گلدان‌های بزرگ‌تر منتقل کنید.

گلدان‌های بزرگ برای رشد بادمجان باید حداقل حجمی معادل 20 لیتر داشته باشند. همچنین باید آن‌ها را در فضایی قرار دهید که گیاه بتواند حداقل 30 سانتی‌متر رشد کند. یکی از مواردی که باید هنگام کاشت بادمجان در گلدان بدانید این است که هر جوانه برای رشد به فضایی با شعاع 15 سانتی‌متر نیاز دارد.

شرايط آب وهوايی کشت بادمجان

همان‌طور که گفته شد، بادمجان باید در مناطق گرمسیری کشت شود. اگر این گیاه در مناطق معتدل کشت شد، باید حواستان باشد که دمای آن از 16 درجه سانتی‌گراد کمتر نشود. بادمجان هم مثل گوجه‌فرنگی به نور خورشید و گرما نیاز دارد. در طول روز باید حداقل 5 تا 6 ساعت نور به گیاه بادمجان بتابد. اگر می‌خواهید محصول بیشتری برداشت کنید، باید از گلدان‌های تیره رنگ استفاده کنید تا نور بیشتری را به خود جذب کنند.

بهترین دما برای رشد بهتر بادمجان، 23 تا 26 درجه سانتی‌گراد در روز و 21 تا 26 درجه سانتی‌گراد در شب است. بادمجان از دیگر هم‌خانواده‌هایش (فلفل و گوجه‌فرنگی) گرمایی‌تر است و با کاهش دما سریع از بین می‌رود. اگر گیاه بادمجان از آفت و بیماری‌ها جان سالم به‌در ببرد تا قبل از فصل سرما میوه خواهد داد، پس می‌توان نتیجه گرفت که این گیاه در مناطق سردسیری، یکساله است.

خاک مناسب کاشت بادمجان

مهمترین مسئله‌ای که قبل از کاشت هرچیزی باید به آن توجه داشت، خاک است. خاک مناسب می‌تواند جانی دوباره به گیاه بدهد و در عین حال می‌تواند گیاه سرحال را هم از بین ببرد، پس قبل از کشت، خاک مناسب آن را تهیه کنید. این گیاه به مواد غذایی فراوان و رطوبت زیاد نیاز دارد که همه این‌ها در خاک مناسب خلاصه می‌شود.

برای کاشت خاک در مزرعه یا باغچه باید خاکی حاصخیز را انتخاب کنید. خاک باید غنی از مواد آلی باشد تا گیاه بتواند راحت‌تر از آن تغذیه کند. خاکی که برای کشت بادمجان استفاده می‌شود، باید زهکشی مناسب هم داشته باشد تا جذب آب بهتر صورت گیرد. برای این کار می‌توانید شن و رس را به خاک اضافه کنید. PH خاکی که برای کاشت بادمجان در باغچه یا مزرعه استفاده می‌کنید، باید بین 5.8 تا 6.5 باشد. پیشنهاد می‌کنیم برای برداشت بادمجان زیبا و بیشتر، بذر را در خاک لونی بکارید.

کود مورد استفاده برای بادمجان در باغچه یا مزرعه

همان‌طور که گفته شد، بادمجان به مواد غذایی زیادی نیاز دارد و می‌توانید مقدار زیادی از این مواد را از طریق کود به بادمجان برسانید. بهترین کود برای کاشت بادمجان، کودهای حیوانی است که به‌طور کامل پوسیده‌اند. برای هر هکتار باید 30 تا 40 تن کود استفاده کنید. البته درصورتی که خاک از موادغذایی غنی نباشد، باید از کود بیشتری استفاده کنید. مثلا می‌توانید برای هر هکتار، 40 تا 50 تن کود را با خاک مخلوط کرده و آماده برداشت بادمجان باشید.

پیشنهاد می‌کنید حدود 300 تا 500 کیلوگرم سوپر فسفات 16 درصد هم به خاک اضافه کنید. اگر کودهای استفاده شده کاملا نپوسیده‌اند، استفاده زیاد از این ماده باعث سوختن ریشه‌ها می‌شود.ممکن است به کودهای حیوانی کامل درسترسی نداشته باشید که در این صورت باید سراغ کودهای شیمیایی بروید.

برای کاشت بادمجان در مزرعه باید 50 تا 70 کیلوگرم کود ازته، 100 تا 150 کیلوگرم کود فسفره و 100 تا 150 کیلوگرم هم کود پتاس به خاک اضافه کنید. این مقدایر گفته شده برای هر هکتار خاک بیان شده. بعد از این‌که کاشت بادمجان را انجام دادید، می‌توانید 2 یا 3 بار کود ازته به خاک اضافه کنید. این کار باید هر 3 تا 4 هفته یک‌بار انجام شود.

آموزش انتقال نشاءهای بادمجان

بذرها را در سینی نشا کاشته و در محیطی مناسب قرار بدهید. معمولا جوانه زنی بادمجان بین 10 تا 25 روز طول خواهد کشید. وقتی که بوته‌های بادمجان ارتفاعی حدود 15 سانتی‌متر پیدا کرده‌اند یا 4 برگی شدند، زمان مناسبی است که نشا بادمجان را به محیطی دیگر منتقل کنید. نشاها باید 75 سانتی‌متر از یکدیگر فاصله داشته باشند تا بتوانند به‌خوبی رشد کنند. همچنین هر ستون هم باید با ستون بعد 1 متر فاصله داشته باشد.

برای مقاوم کردن نشاها، باید به جوانه‌ها استرس وارد کنید. برای این کار لازم است، قبل از انتقال، آب، تغذیه و دما را کم کنید. زمانی را برای انتقال نشاها انتخاب کنید که دمای هوا در کمترین حالت ممکن قرار دارد. مثلا می‌توانید ساعات اولیه صبح یا اوایل شب را برای انجام این کار انتخاب کنید.

مراقبت های بعد از کاشت تا برداشت بادمجان

درطول رشد بادمجان باید مداوم حواستان به میزان رطوبت خاک باشد. همچنین سله‌کشی خاک هم نباید فراموش شود. علاوه‌بر این کارها، باید علف‌های هرز خاک را از بین ببرید. میزان رشد علف‌های هرز ابتدای کاشت نسبت به بقیه موارد بیشتر است و بادمجان در آن زمان نیاز به توجه بیشتری دارد. وقتی گیاه کمی رشد کرد، می‌تواند تا حد زیادی با رشد علف‌های هرز مبارزه کند.

اگر می‌خواهید بادمجان‌هایی درشت‌تر برداشت کنید، باید گل‌های روی گیاه را هرس کنید. هرجه تجمع گل‌های روی ساقه کمتر باشد، بادمجان‌هایی درشت‌تر برداشت خواهید کرد. درصورتی که تعداد گل‌های گیاه زیاد باشد، میوه‌های آن کوچک‌تر خواهد شد. البته یک روش دیگر هم برای برداشت بادمجان درشت‌تر وجود دارد که آن استفاده از کود سرک است.

بهترین زمان کاشت بادمجان

مناست‌ترین زمان برای کشت بادمجان نسبت به شرایط آب‌وهوایی منطقه، متفاوت است. برای مثال اگر در منطقه‌ای با آب‌وهوای معتدل زندگی می‌کند، باید بذر را در فصل تابستان بکارید. البته می‌توانید بذرها را اوایل فروردین ماه در خاک بکارید تا در تابستان به بلوغ برسند. همان‌طور که گفته شد، بادمجان یک گیاه گرما دوست و نباید دمای محیط اطراف آن از 10 درجه سانتی‌گراد کمتر شود.

اگر اوایل بهار، دمای هوا پایین بود، می‌توانید بذرها را در گلخانه بکارید و بعداز مساعد شدن شرایط آب‌وهوایی آن را به محیط مناسب منتقل کنید. بهترین نشانه برای تشخیص زمان مناسب برای انتقال نشا بادمجان به مزرعه، چهار برگی شدن بوته است. زمانی که نشاها در گلدان 4 برگی شدند، آن‌ها را از گلدان خارج کرده و در محیط مناسب بکارید.

در آمریکا اگر شرایط برای کاشت بادمجان مناسب نبود، کشاورزان از کلاهک‌های پلاستیکی استفاده می‌کنند تا شرایط مناسب برای رشد گیاه فراهم شود. با این کار می‌توانید کاشت بذر را 3 تا 4 هفته زودتر انجام دهید.

روش های مبارزه با علف های هرز و آفات بادمجان

نکته اولی که باید هنگام کاشت بادمجان به آن توجه داشته باشید این است که نباید این گیاه را کنار دیگر هم‌خانواده‌هایش یعنی سیب‌زمینی، گوجه‌فرنگی و فلفل بکارید. بسیاری از بیماری‌ها و آفت‌های این گیاه‌ها مشترک هستند و ممکن است این بیماری‌ها از دیگر گیاه‌ها به بقیه سرایت پیدا کند. قبل از کاشت، باید بذر را ضدعفونی کنید. البته اگر بذر بادمجان را از دمبرگ خریداری کنید، خیالتان راحت است که بذری سالم به دستتان خواهد رسید.

برای این‌که احتمال ابتلا بوته‌های بادمجان به قارچ کمتر شود، زمانی که جوانه‌ها تازه سر از خاک درآورده‌اند، با قارچ‌کش، بوته‌ها را ضدعفونی کنید. یکی از اصلی‌ترین آفت‌های بادمجان کنه تارتن دو نقطه‌ای است. این آفت، از شیره موجود در ریشه تغذیه می‌کند تا بتواند زنده بماند. کنه تارتن با این کار باعث زرد و خشک شدن برگ‌های گیاه می‌‍شود.

اگر مشاهده کردید که ساق بادمجان سیاه یا دچار پوسیدگی شده. زمانی که دیدید روی ساق گیاه لکه قهوه‌ای بوجود آمده و درحال پیش‌روی است، سریع گیاه را از خاک خارج کرده و آن را نابود کنید. سپس با شخم‌ عمیق، بقایای گیاه را از خاک خارج کنید تا آسیبی به دیگر بادمجان‌ها وارد نشود. بعداز انجام این کار تا 3 سال باید میزان آبیاری را کاهش داده و با استفاده از سم، خاک را ضدعفونی کنید.

سفیدک سطحی با لکه‌های سفید روی برگ خودش را نشان می‌دهد. این لکه‌ها کم‌کم روی بقیه بخش‌های گیاه هم نفوذ کرده و مانع رشد بادمجان می‌شوند. برای از بین بردن این آفت باید از سم‌های گوگردی یا ترکیبات مسی استفاده کنید. پوسیدگی و مرگ بافت‌های مختلف بادمجان علائم “بوته میری” است. برای از بین بردن این بیماری باید خاک را با متالاکسیل گوانول و گوگرد استرلیزه کنید. این کار را باید به‌صورت مداوم انجام دهید.

پژمردگی ورتیسیلیومی هم یکی‌دیگر از آفت‌های بادمجان است. این آفت باعث تغییر رنگ، پیچیدگی و در نهایت ازبین رفتن برگ می‌شود. برای ازبین بردن این آفت باید قارچ‌کش‌هایی مانند کاپتان و ردومیل سمپاشی کنید. همچنین می‌توانید سموم را روی برگ و ساق گیاه هم بپاشید. اگر گیاهتان هنوز به پژمردگی ورتیسیلیومی دچار نشده، می‌توانید مواد مقاوم کننده روی آن بپاشید تا از ابتلا بادمجان به این آفت جلوگیری شود.

سخن پایانی

کاشت بادمجان اگرچه نیازمند دقت و توجه به شرایط آب‌وهوایی، خاک و مدیریت آفات است، اما با رعایت اصول گفته‌شده در این مقاله، حتی افراد مبتدی هم می‌توانند از کاشت آن لذت ببرند و محصولی باکیفیت برداشت کنند. انتخاب زمان مناسب برای کاشت، آماده‌سازی دقیق خاک، مراقبت از نشاها و آشنایی با آفات و روش‌های مبارزه با آن‌ها از مهم‌ترین عوامل موفقیت در این مسیر هستند. اگر به‌دنبال بهره‌وری بیشتر و محصولی سالم هستید، به تمام مراحل رشد بادمجان توجه کنید و مراقبت‌های پس از کاشت را دست‌کم نگیرید.

سوالات متداول

• آیا می‌توان بادمجان را در خانه و داخل گلدان کاشت؟

بله، بادمجان را می‌توان در گلدان‌های کوچک ابتدا کاشت و پس از جوانه‌زنی به گلدان‌های بزرگ‌تر منتقل کرد. استفاده از گلدان تیره‌رنگ و خاک دارای زهکشی مناسب کمک می‌کند گیاه بهتر رشد کند. رعایت فاصله بین بوته‌ها و قرار دادن گلدان در مکان گرم و آفتاب‌گیر نیز ضروری است.

• چه زمانی برای انتقال نشا بادمجان به زمین یا گلدان بزرگ مناسب است؟

زمان مناسب برای انتقال نشا زمانی است که بوته‌ها حداقل 4 برگ داشته باشند و ارتفاع آن‌ها به حدود 15 سانتی‌متر رسیده باشد. این انتقال باید در ساعات خنک روز، مثل صبح زود یا غروب، و با کاهش تدریجی آب، نور و دما انجام شود تا گیاه مقاوم‌تر شود.

• مهم‌ترین آفات بادمجان کدام‌اند و چگونه می‌توان با آن‌ها مقابله کرد؟

مهم‌ترین آفات شامل کنه تارتن دو نقطه‌ای، سفیدک سطحی، پژمردگی ورتیسیلیومی و بیماری بوته‌میری هستند. برای مقابله با آن‌ها باید از قارچ‌کش‌ها، سموم مخصوص مانند گوگرد، ردومیل و متالاکسیل گوانول استفاده کرد و خاک را ضدعفونی نمود. همچنین نباید بادمجان را در کنار گیاهان هم‌خانواده مثل گوجه‌فرنگی و فلفل کاشت.