بررسی چرخه زندگی و روش‌های نابودی مگس مدیترانه ای

مگس مدیترانه ای یکی از مهمترین آفات برای درختان میوه محسوب می‌شود. این حشره، به‌دلایل مختلفی مانند، پراکندگی وسیع در سراسر جهان، تحمل بالا در شرایط جوی مختلف و قدرت حمله به بسیاری از گیاهان، خطرناک‌ترین حشره برای انواع درختان میوه شناخته می‌شود. لاروهای این مگس از میوه‌های نیمه‌گرمسیری، گرمسیری، میوه‌های برگریز و سبزیجات تغذیه می‌کنند. این حشره یکی از اصلی‌ترین آفات برای مرکبات محسوب می‌شود، اما توانایی حمله به درختان، هلو، سیب و گلابی را هم دارد. اگر می‌خواهید با روش‌های نابودی، چرخه زندگی و زمان مبارزه با مگس مدیترانه ای آشنا شوید تا پایان همراه ما باشید.

مگس مدیترانه ای چیست؟

این حشره با نام علمی Ceratitis Capitata شناخته می‌شود و جز خانواده دوبالان محسوب می‌شود. مگس مدیترانه ای برای اولین‌بار در سال 1354 در یک باغ هلو در مشهد مشاهده شد و رفته‌رفته به استان‌های شمالی، یزد، تهران، اصفهان، کرمانشاه و بخش شرقی مازندران کوچ کرد. 350 گونه مختلف از گیاهان مانند درختان میوه‌های هسته‌دار، دانه‌دار، گیاهان جنگلی، گل‌های زینتی و انواع سبزی و صیفی‌جات میزبان این مگس هستند. بال‌های این مگس دارای نوارهایی قهوه‌ای، زرد و سیات است. این حشره بومی آفریقایی جنوبی بوده و از سال 1880 به بعد، در مدیترانه، جنوب اروپا، خاورمیانه، استرالیا، هاوایی و… گسترش یافت. به‌طور کلی، مگس مدیترانه‌ای در بسیار از منطق گرمسیری و نیمه‌گرم مشاهده می‌شود. این نوع حشره سرعت رشد و گسترش بیشتری نسبت به مگس‌های میوه دارد.

بیشتر بخوانید: آشنایی با روش های از بین بردن مگس سفید گیاهان

چرخه زندگی مگس مدیترانه ای

اگر شرایط برای رشد این مگس فراهم باشد، می‌تواند در یک دوره 21 روزه، چرخه زندگی خود را تکمیل کند. اگر دمای هوا کمتر از 10 درجه سانتی‌گراد برسد، رشد مگس مدیترانه‌ای متوقف خواهد شد. در صورتی که هوا سرد شود، رشد این حشره هم کاهش یافته و ممکن است دوره زندگی آن 100 روز طول بکشد. نوع بالغ این حشره کمتر از مگس‌های خانگی هستند و حدود 6 میلی‌متر است. این آفت از آفات مرکبات می‌تواند تا 19 کیلومتر پراکنده شود. در صورتی که شرایط برای فعالیت مگس مدیترانه ای فراهم باشد، در محدوده‌ای 200 متری فعالیت می‌کند. 

گونه‌های ماده این آفت به‌صورت گروهی تخم‌گذاری می‌کنند و تخم‌های آن‌ها حدود دو هفته زیر میوه‌ها باقی می‌مانند تا لاروهای آن بیرون بیایند. تخم‌های مگس مدیترانه‌ای زیر پوست میوه‌های حساس قرار می‌گیرند. مگس‌های ماده، میوه‌های سفت و نیمه‌رسیده را برای تخمک‌گذاری انتخاب می‌کنند. تخمک‌گذاری این مگس در دمای 15 درجه سانتی‌گراد و کمتر از آن انجام نخواهد شد. مطالعات نشان داده که نوع ماده این حشره، پس از تخمک‌گذاری، می‌میرند.

خسارات ناشی از حمله مگس مدیترانه‌ای به باغات

مگس‌های مدیترانه، به‌دلیل تخم‌گذاری تغذیه کرم‌ها و بروز عفونت‌های مختلف باعث آسیب به درختان میوه و دیگر گیاهان می‌شوند. در صورتی که این مگس‌ها روی یک میوه تخم گذاشته باشند، جای نیش آن‌ها روی میوه باقی می‌ماند و می‌توانید آن از این روش، میوه‌های آلوده را شناسایی کنید. تخم‌هایی که در میوه‌های نارس و سبز گذاشته می‌شود، باعث رشد محصول می‌شود. لاروها معمولا تونل‌هایی از سطح میوه تا مرکز آن تونل‌هایی ایجاد می‌کنند و از همین طریق می‌توانند از گیاهان تغذیه کنند. معمولا ورودی تونل‌های ایجاد شده توسط لاروها، آغشته به آب است و می‌توانید میوه‌هایی که این نشانه را داشتند را مدفون کنید. در برخی موارد، مگس‌های میوه و مگس سفید هم به کمک مگس مدیترانه‌ای می‌آیند و باعث عفونت‌های ثانویه و در نتیجه پوسیدگی میوه‌ها می‌شوند. میوه‌های آلوده روی زمین می‌افتند یا روی درخت می‌پوسند.

آیا مگس مدیترانه ای برای انسان مضر است؟

شاید برایتان جالب باشد که تا امروز هیچ بیماری ناشی از مصرف تصادفی این مگس یا میل کردن میوه‌های آلوده به آن شناخته نشده. طبیعی است که مصرف میوه‌های فاسد باعث بروز بیماری‌های مختلف می‌شود، اما این بیماری‌ها ارتباطی به مگس مدیترانه ای ندارند، چون عوامل دیگری هم می‌توانند باعث فاسد شدن میوه شوند. از آن‌جایی که حشرات مهمترین عوامل انتقال بیماری هستند، ممکن است حشره هم باعث انتقال برخی ویروس‌ها به محصولات کشاورزی شود، اما تشخیص این‌که عامل آن مگس مدیترانه ای بوده یا نه، کار بسیار سختی است. طبق تحقیقات انجام شده، خوردن میوه مگس مدیترانه ای زده به‌خودی خود باعث بروز بیماری نمی‌شود، اما بهتر است قبل از مصرف، موارد بهداشتی را انجام دهید.

حمله مگس مدیترانه ای به باغات شمال ایران

طی چند سال گذشته بسیاری از باغات موجود در شهرهای شمالی کشور مورد حمله این آفت قرار گرفته. از آن‌جایی که این مگس میدترانه‌ای توانایی حمله به بیش از 300 گونه مختلف گیاهان را دارد و شعاع پراکندگی آن حدود 20 کیلومتر است، می‌تواند باعث از بین رفتن بیش از 1 میلیون میوه موجود در باغات این بخش از کشور شود. البته کشاورزان برای کنترل رشد این مگس، میوه‌های آلوده یا شاخه‌هایی که روی آن‌ها تخم‌گذاری انجام شده است را در خاک مدفون می‌کنند. برخی از باغداران و کشاورزان هم با استفاده از تله، مواد شیمیایی، سم حشره کش و… تا حد زیادی توانسته‌اند رشد مگس مدیترانه‌ای را کنترل کنند. خطر این حشره تا 5 سال باغ و گیاهان را تهدید می‌کند، پس کشاورزان برای کنترل آن کار سختی پیش رو دارند. گیاهانی مانند شلیل، هلو، ازگیل، پرتقال، گلابی و سیب در باغات شمال کشور کاشته می‌شود و به‌همین‌دلیل کشاورزان این منطقه باید بسیار به کنترل رشد این آفت توجه داشته باشند.

بیشتر بخوانید: از بین بردن پشه های ریز سیاه گلدان

نشانه های حمله مگس مدیترانه به محصولات

همان‌طور که گفته شد، این مگس‌ها از مگس‌های خانگی کوچک‌تر هستند و با بررسی همیشگی درختان، می‌توانید از وجود و حمله این مگس‌ها مطلع شوید. یکی‌دیگر از نشانه‌هایی که با مشاهده آن می‌توانید از وجود این مگس‌ها مطلع شوید، وجود تونل‌هایی رو میوه‌ها و آغشته شدن اطراف آن به آب است. تخم‌گذاری این مگس‌ها زیر پوسته میوه انجام می‌شود و به‌همین‌دلیل لاروهای آن‌ها باعث پوسیدن میوه‌ها می شوند، پس میوه‌های پوسیده شده روی درخت هم می‌توانند جز علائم حمله مگس مدیترانه‌ای باشد.

میزبان‌های مگس مدیترانه ای

همان‌طور که گفته شد، مگس‌های مدیترانه‌ای به بیش از 350 گونه مختلف گیاهی مانند سبزیجات، درختان میوه، آجیل و خشکبار حمله می‌کند. اگر بخواهیم میزبان‌های مگس مدیترانه‌ای را دسته‌بندی کنیم، می‌توانیم آن‌ها را به دو دسته کلی تقسیم کنیم گه در ادامه آن‌ها را بررسی خواهیم کرد.

مگس مدیترانه ای درختان میوه

مگس‌های مدیترانه‌ای میوه‌های نیمه رسیده و پوست نازک را برای حمله انتخاب می‌کنند. میوه‌های هسته‌دار مثل: آلو، هلو، زردآلو، گیلاس، آووکادو، شلیل، انبه، خرمالو، انجیر و قهوه میزبان‌های خوبی برای این مگس محسوب می‌شوند. این حشره به صیفی‌جاتی مانند ملون، هندوانه، پاپایا، گوجه فرنگی و فلفل هم حمله می‌کند. درخت هلو نسبت به دیگر گیاهان، بیشتر مورد حمله مگس مدیترانه‌ای قرار می‌گیرد.

مگس مدیترانه ای درختان مرکبات

درختان مرکبات، جز اصلی‌ترین میزبان‌های مگس مدیترانه‌ای محسوب می‌شود. درختانی مانند گریپ فروت، پرتقال، لیمو، نارنج و… بیشتر از بقیه درختان مورد حمله این مگس قرار می‌گیرند. از آن‌جایی که این حشره زیاد به درختان پرتقال حمله می‌کند، شما کمتر کشاورزی را می‌توانید پیدا کنید که با اسم مگس مدیترانه‌ای پرتقال یا مرکبات آشنا نباشد.

روش‌های کنترل و پیشگیری از حمله مگس مدیترانه ای به درختان

برای جلوگیری از این حمله این مگس، باید نکات بهداشتی مربوط به باغات را رعایت کرده تا بتوانید از حمله این آفت به باغات جلوگیری کنید. زمانی که مگس‌های مدیترانه‌ای را در باغ خود مشاهده کردید، باید کارهای مختلفی را انجام دهید تا بتوانید از پیشروی آن، جلوگیری کنید. در اولین مرحله، باید از تکثیر این حشره در منطقه و دیگر باغات جلوگیری کنید. پس از آن، میوه‌های آلوده را از بین برده و در جایی دورتر از درختان مدفون کرده یا بسوزانید. درختان میوه وحشی را از بین ببرید تا راحت‌تر بتوانید تکثیر این مگس را کنترل کنید.

روش‌های نابودی مگس مدیترانه ای

از بین بردن مگس مدیترانه ای شاید کمی زمان‌بر باشد، اما غیرممکن نیست. شما با روش‌های مختلفی مانند کنترل بیولوژیکی، رعایت بهداشت گیاهان، سمپاشی با سم آفت کش و… رشد این حشره را کنترل کنید. در ادامه همه روش‌های مرسوم برای از بین بردن مگس‌های مدیترانه‌ای را به شما معرفی می‌کنیم.

کنترل نظارتی

این روش شمال چند کار از حمله بخور، حرارت دهی، درمان سرد و غوطه‌ور شدن حشره کش می‌شود که در تعداد زیادی از کشورها با استفاده از آن، مگس مدیترانه ای را نابود می‌کنند. معمولا کشاورزانی که از این روش استفاده می‌کنند، برای نگهداری از میوه‌ها باید کاری را انجام دهند. در روش کنترل نظارتی باید میوه‌های را در روزهای ۱۰، ۱۱، ۱۲، ۱۴ و ۱۵، به‌ترتیب، در دماهای ۰، ۰.۶، ۱۱، ۱.۷ و ۲.۲ درجه سانتی‌گراد قرار دهند. البته این کار به نوع میوه‌ای که انتخاب کرده‌اید بستگی دارد، برای برخی از میوه‌ها لازم است آن‌ها را به مدت ۸ ساعت در معرض بخار با دمای ۴۴ درجه سانتی‌گراد قرار دهید. 

البته باید بدانید که در استفاده از روش تابش برای از بین بردن مگس مدیترانه‌ای در بسیاری از کشورها رایج نیست و آن را ممنوع کرده‌اند. حرارت دادن به میوه‌ها باعث کاهش ماندگاری آن‌ها شده و همین موضوع باعث می‌شود که کمتر کسی این کار را انجام دهد. بهتر است میوه‌هایی وارد شود که در منطقه‌ای عاری از این مگس پرورش یافته‌اند.

روش‌های بهداشتی و کنترل فرهنگی

بهترین تکنیک برای نگهداری از میوه‌ها در این روش، پیچیدن روزنامه یا کاغذ، اطراف میوه‌هاست. البته برای میوه های نازک یا بلند باید از پوشش پلی اتیلن استفاده شود. این کار، یک روش ساده و بسیار کاربردی برای جلوگیری از تخم‌گذاری مگس میدترانه‌ای است، فقط توجه داشته باشید که این کار حتما قبل از حمله حشرات انجام شود. در صورتی که تشخیص دادید تعدادی از میوه‌ها، میزبان این مگس شده‌اند، باید به‌سرعت میوه‌های آلوده شده را به بیرون از انبار منتقل کنید.

کنترل شیمیایی

برخی از کشاورزان با استفاده از اسپری، پوشش‌هایی روی میوه‌ها ایجاد می‌کنند. این روش، مقرون‌به‌صرفه‌ترین روش برای پیشگیری و نابودی مگس مدیترانه ای بوده و از لحاظ محیطی هم خطرات کمتری دارد. اسپری‌ها نوعی تله محسوب می‌شوند و با استفاده از آن‌ها میوه را به حشره‌کشی با طعم پروتئین آغشته می‌کنید و اگر حشرات این ماده را بخورند، می‌میرند. هر دو نوع ماده و نر حشره جذب مواد پروتئینی موجود در این سم می‌شوند و باید آن را در چند نقطه از باغ بپاشید تا حشرات به سمت آن بروند.

بسیاری از کشاورزان معتقدند که محلول پروکسی آنتی باگ، بهترین سم برای مگس مدیترانه ای محسوب می‌شود، البته می‌توانید از محصولات دیگری مانند اگروسیب و پیروکسیدین کشاورزی هم استفاده کنید. می‌توانید با این محلول‌ها، سم پاشی درختان میوه را انجام دهید.

عقیم‌سازی مگس مدیترانه‌ای

این روش نسبت به روش‌های دیگر نیاز به هزینه و وقت زیادی دارد و احتمال نتیجه دادن آن هم کمتر است. در روش عقیم‌سازی شما به تعداد زیادی مگس نر عقیم شده نیاز دارید و باید آن‌ها را رهاسازی کنید. در این روش باید مطمئن باشید که مگس‌هاس عقیم شده با مگس‌های ماده جفت‌گیری می‌کنند که تقریبا عملی غیرممکن است. البته شیمی درمانی کردن مگس‌های نر و ماده با ماده لوفنورون، باعث تنظیم میزان رشد و تکثیر این حشرات می‌شود. حشراتی که از این ماده تغذیه شده باشند، عقیم می‌شوند.

به دام انداختن مگس‌های نر

برای این‌که بتوانید مگس‌های مدیترانه‌ای با جنسیت نر را به دام بیندازید، می‌توانید از تله و طعمه‌های شیمیایی استفاده کنید. کشاورزان در مدیترانه با استفاده از تله در مساحت‌های وسیع، نسبت به به دام انداختن مگس مدیترانه‌ای نر و ماده اقدام می‌کنند.

روش بیولوژیکی

علاقه‌مندان به محیط زیست، همیشه توجه زیادی به کنترل رشد مگس مدیترانه‌ای داشته‌اند. روش کنترل بیولوژیکی روی این مگس تاثیر داشته، اما انگل‌هایی که برای از بین بردن این حشره استفاده می‌شود، برای این کار عملکرد خوبی ندارد. مگس مدیترانه ای نسبت به ابتلا به انواع قارچ حشرات مقاومت پایینی داشته و با این روش می‌توان تعداد زیادی از آن‌ها را از بین برد. بسیاری از شرکت‌هایی بزرگ دنیا در حال تحقیق روی انگل‌ها و قارچ حشرات هستند و احتمالا در آینده‌ای نه چندان دور، شاهد تغییرات گسترده‌ای در کنترل بیولوژیکی این نوع مگس خواهیم بود.

در این مطلب درباره خطر مگس مدیترانه ای برای انسان، روش‌های نابودی، خطرات ناشی از حمله و میزبان‌های این مگس صحبت کردیم. بدون شک یکی از بهترین روش‌ها برای از بین بردن آفات، سم‌پاشی است، اگر قصد خرید سم را دارید، می‌توانید به فروشگاه دمبرگ مراجعه کنید. در این فروشگاه بیش از ۹۰۰ نوع محصول مختلف موجود است و شما می‌توانید آن‌ها را به‌صورت آنلاین خریداری کنید. محصولات موجود در فروشگاه دمبرگ بسیار با کیفیت هستند و شما می‌توانید با خیال راحت آن‌ها را خریداری کنید.

سوالات متداول

چگونه می‌توانیم از وارد شدن ضررهای زیاد توسط مگس مدیترانه ای، جلوگیری کنیم؟

برای این‌کار باید ابتدا بهداشت گیاهان را رعایت کرده و در صورتی که به درختان حمله کردند، باید شاخه و میوه‌های آلوده را در جای بیرون از محدوده باغ، دفن کنید.

بهترین روش برای از بین بردن مگس مدیترانه ای چیست؟

روش‌های شیمیایی برای از بین بردن مگس مدیترانه‌ای، بهترین روش محسوب می‌شود. بهتر است سمپاشی درختان را با محلول پروکسی آنتی باگ انجام دهید.

این مگس بیشتر در چه مناطقی دیده شده است؟

مگس مدیترانه‌ای در باغات شمال کشور، یزد، اصفهان کرمانشاه و تهران دیده شده و به بیش از 300 گونه گیاه حمله می‌کند.