راه‌های مقابله و نابودی انواع کنه گیاهی

کنه‌ها حشراتی کوچک از خانواده بندپایان هستند که جز مهمترین انواع آفات گیاهان مختلف به‌حساب می‌آیند. این حشره به گیاهان و درختان مختلف حمله کرده و از شیره موجود در برگ و شاخه‌ها سبز، تغذیه می‌کنند. کنه‌ها شامل انواع مختلفی می‌شوند که برخی از آن‌ها انگل مهره‌داران و برخی دیگر آفت گیاهان هستند. اگر می‌خواهید با انواع کنه گیاهی، چرخه زندگی و روش‌های مبارزه با آن آشنا شوید، تا پایان این مطب همراه ما باشید.

کنه گیاهان چیست؟

این آفت جز خانواده عنکبوت‌ها بوده و سر آن‌ها را نمی‌توان تشخیص داد. کنه‌های بالغ بدنی شبیه به کیسه دارند و ۸ پا زیر آن قرار گرفته. انواع کنه گیاهی در رنگ و گونه‌های مختلفی یافت می‌شوند که هرکدام می‌توانند به گیاه خاصی حمله کنند. کنه یکی از مهمترین آفات برای گیاهان محسوب می‌شود و می‌تواند باعث از بین رفتن تدریجی گیاه شوند. این حشرات معمولا با چشم قابل مشاهده نیستند و با قرار گرفتن زیر برگ‌ها از شیره گیاهان تغذیه می‌کنند. یکی از عوامل مهم بروز آفت کنه کمبود رطوبت محیط بوده و بیشتر در فصل تابستان طغیان می کنند.

بیشتر بخوانید: آفات و بیماری های سبزیجات

بررسی چرخه زندگی کنه گیاهان

معمولا کنه‌های ماده، فصل زمستان را در زیر برگ‌ها سپری می‌کنندو رفته رفته با گرم شدن هوا، این حشرات، زیر برگ‌ها تخم‌گذاری می‌کنند. حدود دو هفته طول می‌کشد تا لاروهای این حشره از تخم بیرون بیایند. وقتی این که این حشرات از تخم بیرون می‌آیند، دارای سه جفت پا هستند و رفته‌رفته با رسیدن به بلوغ کامل، یک جفت پا دیگر نیز در بدن آن‌ها رشد می‌کند. کنه گیاهان در هر سه چرخه لارو، پورگی و بلوغ می‌توانند آسیب‌های زیادی به گیاهان وارد کنند.

روش‌های پیشگیری و کنترل کنه گیاهان

در فصل رشد مخصوصا تابستان برای جلوگیری از حمله آفات مختلف، باید هر یک تا دو هفته یک‌بار، برگ‌های گیاهان را چک کنید تا در صورتی که درخت مورد حمله آفت‌ها قرار گرفته‌اند، بتوانید در همان روزهای ابتدایی، رشد آن‌ها را کنترل کنید. برای بررسی دقیق‌تر برگ‌ها و اطمینان از عدم وجود کنه گیاهان، بهتر است از ذره‌بین استفاده کنید. البته روش دیگری هم برای تشخیص وجود کنه‌ها وجود دارد، برای این کار شما می‌توانید یک برگ دارای لکه قهوه‌ای رنگ را روی یک کاغذ سفید قرار داده و آن را تکان دهید تا کنه‌ها از روی برگ‌ها بلند شوند. البته روش‌هایی برای پیشگیری از حمله انواع کنه گیاهی وجود دارد که در ادامه برایتان توضیح خواهید داد.

کنترل شرایط محیطی

مهمترین علت شیوع آفت کنه کمبود رطوبت محیط و خشکی گلخانه است. کنه‌ها معمولا در آب‌وهوایی گرم و خشک رشد بهتری دارند. به‌همین‌دلیل، کاشت گیاه در چنین آب‌وهوایی، می‌تواند شرایط را برای رشد این آفت‌ها فراهم کند. شما با استفاده از روش‌های مختلف، می‌توانید محیط اطراف درخت و گیاهان را مرطوب نگه‌دارید تا احتمال حمله کنه‌ها کاهش یابد. شما با آب پاشی روی برگ‌ها، می‌توانید تا حد زیادی رطوبت اطراف برگ‌ها را افزایش دهید.

کنترل بیولوژیکی

کنه گیاهان در طبیعت شکارچیان زیادی دارند که آن‌ها هم می‌توانند تا حد زیادی مانع از رشد این حشرات شوند. معمولا به‌صورت تجاری، تعدادی از این کنه های شکارگر به‌فروش می‌رسند که شما با رهاسازی آن‌ها در باغ یا مزرعه، می‌توانید تا حد زیادی مانع از حمله انواع کنه گیاهی شوید. معمولا شکارچی‌ها روی برگ درختان می‌نشینند و از کنه‌ها تغذیه می‌کنند. یکی از مهمترین ویژگی‌هایی که این روش نسبت به روش شیمیایی دارد، آفات نمی‌توانند نسبت به آن مقاومت پیدا کنند.

کنترل شیمیایی

خرید سم کنه کش معمولا آخرین روشی است که کشاورزان باید برای از بین بردن این آفت انتخاب کنند. بهتر است فقط در صورتی از روش شیمیایی استفاده کنید که روش‌های دیگر نتیجه نداده باشد. شما پس از خرید سم، باید به نکات نوشته شده روی بسته‌بندی آن توجه داشته باشید و طبق دستورالعمل گفته شده از این محصولات استفاده کنید. استفاده بیش از حد از سموم می‌تواند نتیجه عکس روی کنه تارعنکبوتی داشته باشد. همچنین استفاده بی‌رویه از سموم، می‌تواند منجر به مقاوم شدن این آفات شده و تعداد کنه‌ها بیش از قبل شود. البته در نظر داشته باشید که سموم شیمیایی، می‌توانند باعث کاهش کیفیت محصولات کشاورزی شوند. پیشنهاد می‌شود تا حد امکان از این روش برای از بین بردن کنه گیاهان استفاده نکنید. توجه داشته باشید که انواع کنه گیاهی می‌توانند به گیاهان آپارتمانی هم حمله کنند، پس شما باید سمپاشی گیاهان آپارتمانی را به‌صورت دوره‌ای انجام دهید.

انواع کنه گیاهی

کنه گیاه دارای انواع مختلفی است که در رنگ و اندازه مختلفی رشد می‌کنند. تقریبا چرخه زندگی و روش آسیب به گیاهان در همه انواع کنه گیاهی یکسان است. معمولا این حشرات، میزبان‌های مختلفی دارند، مثلا یک نوع از آن‌ها آفت درخت سیب و دیگری آفت درخت گیلاس به‌حساب می‌آید.

کنه سبکلامن

این نوع کنه در انواع بنفشه آفریقایی و گل های زینتی آپارتمانی دیده می شود که ناشی از کمبود رطوبت محیط و تنش آبی گیاه می باشد. رعایت کردن قرنطینه گیاهی در حین خرید گیاهان تازه یکی از روش های پیشگیری از بروز کنه سیکلامن می باشد. بعد از آلودگی به این کنه سمپاشی با سموم کنه کش بسیار موثر می باشد.

بیشتر بخوانید: معرفی انواع کل آپارتمانی برای نگهداری در خانه و محل کار

کنه تار عنکبوتی (دونقطه‌ای)

کنه تارتن دو نقطه‌ای یکی از انواع کنه گیاهی است که می‌تواند آسیب‌های زیادی به درختان وارد کند. این حشرات، بدنی بیضی شکل دارند و بسیار کوچک هستند. شاید برایتان جالب باشد که رنگ کنه تار عنکبوتی در فصل‌های مختلف تغییر می‌کند. این حشره در فصل‌های گرم سال با رنگ سبز مایل به زرد و در زمستان در رنگ قرمز مشاهده می‌شود. از آن‌جایی که در فصول سرد، میزان تغذیه این آفت کاهش می‌یابد، رنگ آن هم تغییر می‌کند. کنه تارتن به گیاهانی مانند، گل رز، اقاقیا، زبان گنجشک، ارغوان، نسترن، درخت توت و سرو حمله می‌کند.

این حشره با استفاده از خرطور و بافت‌های مکنده‌ای که دارد، شیره گیاهان را مکیده و از آن‌ها تغذیه می‌کند. البته این نوع کنه روی برگ گیاهان تارهایی هم ایجاد می‌کند. این نوع کنه باعث می‌شود که برگ‌ها به شکل لوله‌ای درآمده و دچار رنگ پریدگی و در نتیجه ریزش آن‌ها نیز می‌شود. شما برای پیشگیری از حمله کنه دو نقطه‌ای، باید کارهایی مانند حذف علف‌های هرز، آبیاری منظم، استفاده از شکارچی‌هایی مانند کفشدوزک کنه‌خوار استفاده کرده یا درختان را با سموم آبامکتین یا کلوفنتزین، سمپاشی کنید.

کنه قرمز مرکبات

همان‌طور که از نام این آفت هم مشخص است، معمولا به درخت مرکبات حمله کرده و بیشتر از درختانی مانند پرتقال و لیمو تغذیه می‌کند. این حشره قرمز رنگ بوده و یکی از اصلی‌ترین آفات مرکبات به‌حساب می‌آید. کنه قرمز یک تفاوت با دیگر انواع کنه گیاهی دارد. این حشره علاوه‌بر مکیدن شیره موجود در برگ‌ها، شیره موجود در میوه‌ها را هم مکیده و مانع رشد آن‌ها می‌شود. در صورتی که این آفت به درخت حمله کرده باشد، باید در فصل زمستان از روغن نیسورون یا انویدور استفاده کنید. اوایل بهار و اواخر تابستان، شاهد بیشترین تعداد از این حشره خواهید بود. شما در دو مرحله می‌توانید سمپاشی برای مبارزه با این آفت را انجام دهید. برای مبارزه با کنه قرمز مرکبات، می‌توانید فصل زمستان، روغن‌پاشی را انجام داده و فصل بهار هم از سمومی مانند آمیتراز یا نئورون استفاده کنید.

کنه تارتن ترکستانی یکی از انواع کنه گیاهی

این نوع کنه، بیشتر در مناطقی مانند ایالت متحده آمریکا، اروپا، روسیه و ایران مشاهده می‌شود. کنه تارتن ترکستانی بیشتر در استان‌هایی مانند اردبیل، همدان، کرمان، چهارمحال و بختیاری، خوزستان، آذربایجان غربی و اصفهان مشاهده شده است. این آفت می‌تواند به طیف گسترده‌ای از گیاهان مانند توت فرنگی، لوبیا، بادمجان، پنبه، آفتابگردان، کرچک، سویا، شبدر، یونجه و برخی از سبزیجات یا گیاهان جالیزی حمله کند. این کنه، شباهت زیادی به کنه دو نقطه‌ای داشته و فقط انتهای بدن این آفت، یک برآمدگی وجود دارد و با توجه به آن، می‌توانید تشخیص دهید که کنه ترکستانی است یا عنکبوتی.

نوع ماده این کنه دارای رنگ نارنجی هستند و زیر پوسته درختان یا خاک‌های سست، زمستان را سپری می‌کنند. همزمان با شروع فصل بهار و گرم شدن هوا، کنه‌های ماده از پناهگاه‌ها خارج شده و برای تغذیه و تخم‌گذاری به گیاهان میزبان حمله می‌کنند. حدود 1 تا 6 روز پس از ترک کردن پناهگاه طول می‌کشد تا کنه‌های ماده تخم‌گذاری را آغاز کنند. کنه‌ها در روزهای سرد سال، نمی‌توانند به‌خوبی فعالیت کنند. این حشرات در بهار یا تابستان روزانه 4 تا 7 تخم می‌گذراند، اما تعداد تخم‌ها در فصل پاییز به 2 تا 3 عدد می‌رسد. کنه‌های ماده در فصل تابستان 8 و در پاییز 33 روز زنده می‌مانند. 

برای نابودی کنه تارتن ترکستانی در مزارع سیب‌زمینی و بادمجان، می‌توانید آبیاری را به‌صورت بارانی انجام دهید. همین کار ساده می‌تواند باعث نابوده کنه تارتن شود. شکارگرهایی مانند کفشدوزک شکارگر بالغ یا کنه شکارگر، می‌تواند تا حد زیادی باعث کنترل رشد این کنه شود. بهتر است روی هر بوته، 5 عدد از این شکارگرها را رهاسازی کنید. این حشرات می‌توانند تاثیر زیادی برای از بین بردن کنه ترکستانی داشته باشد و اصلا نیازی نباشد که از سموم شیمیایی استفاده کنید.

کنه زرد سیب

این کنه نسبت به کنه قرمز اروپایی، فعالیت بیشتری در مناطق کوهستانی دارد. کنه زرد سیب در شهرهایی مانند نیشابور، مشهد، کرج، شیراز و اصفهان، یافت شده است. بهترین میزبان‌ها برای این آفت، درخت‌های سیب، گلابی، گیلاس، انگور و انجیر هستند. نوع ماده این کنه، بیضی شکل بوده و از چپ و راست دارای فرورفتگی است. رنگ این حشره در فصل زمستان به‌دلیل کمبود مواد غذایی، نارنجی رنگ بوده و در فصل بهار، کم‌کم رنگ آن روشن شده و در اطراف بدن آن چند نقطه تیره مشاهده می‌شود. این حشره از شیره موجود در برگ‌ها تغذیه کرده و تارهایی روی آن‌ها ایجاد می‌کند. در صورتی که تعداد زیادی از کنه زرد سیب به یک درخت حمله کنند، باعث خزان زودتر در درختان شده و می‌توانند روی محصولات سال بعد گیاهان هم تاثیر بگذارند.

برای مبارزه با این آفت، می‌توانید به‌صورت مرتب آبیاری را انجام دهید. با این کار حتی در اوج تراکم کنه‌ها هم می‌توانید درختی سالم و شاداب داشته باشید. پس از خزان برگ‌ها، می‌توانید شخم‌زنی را انجام دهید تا از تعداد کنه‌هایی که در آن درحال زمستان‌گذرانی هستند، کاسته شود. همچنین شما می‌توانید از شکارگرهایی مانند کنه‌های شکارگر Phytoseiidae یا کفشدوزک‌ها استفاده کنید. البته شما با سمپاشی زمستانی هم می‌تواند تا حد زیادی باعث نابودی این آفات شوید.

کنه قهوه‌ای پا بلند سیب

درختان گیلاس، سیب، گلابی، گردو، زردآلو و…، بهترین پیشنهادها برای کنه قهوه‌ای پا بلند محسوب می‌شوند. البته این حشره آفت درخت بادام هم بوده و معمولا در رنگ‌های قهوه‌ای مایل به قرمز مشاهده می‌شود. یک جفت از پاهای این نوع کنه بزرگ‌تر از بقیه پاهای آن بوده و به‌همین‌دلیل به کنه قهوه‌ای پا بلند شناخته می‌شود. نحوه آسیب زدن به گیاهان توسط این کنه با دیگر کنه‌ها یکسان بوده و کنه قهوه‌ای پا بلند سیب هم با استفاده از اندام مکنده از شیره موجود در برگ‌ها تغذیه می‌کند. این کار باعث نمایان شدن لکه‌های قهوه‌ای شده و باعث خزان زودرس هم می‌شوند. سمومی مانند پروپارژیت، اتیون، آرتوس برای از بین بردن این حشره استفاده می‌شود. البته پیشنهاد می‌شود که از شکارچی‌های طبیعی برای نابودی کنه قهوه‌ای سیب استفاده شود.

کنه قهوه‌ای گندم

این حشره معمولا در در مرحله پنجه‌زنی فعالیت بیشتری دارد و در این مرحله با تغذیه از شیره گیاهان، باعث ضعیف شدن آن و کاهش پنجه‌ها می‌شود. این نوع از انواع کنه گیاهی ، برخلاف دیگر کنه‌ها، دارای جثه بزرگتری بوده و می‌توانید آن را با چشم غیر مسلح هم مشاهده کنید. این حشره به‌صورت بکرزایی تخم‌گذاری می‌کند و کنه‌های ماده بعد از دو روز استراحت، تخم گذاری را انجام می‌دهند. میزان پراکندگی این آفت به آب‌وهوا بستگی دارد. این آفت به شکل تخم، فصل زمستان را پشت‌سر می‌گذارد و در صورتی که میزان بارش برف زیاد بوده و در زمین‌های شنی باشد، توانایی تحمل را نداشته و از بین می‌رود. البته اگر در زمین‌های رسی باشد، می‌تواند سه ماه در یخبندان‌های شدید دوام بیاورد. کنه قهوه‌ای گندم، در فصل‌های پاییز و زمستان فعالیت می‌کند و به‌همین‌دلیل شکارگرهای آن، در این فصل نمی‌توانند فعالیت کنند. البته نوعی عنکبوت، کفشدوزک و سن وجود دارند که می‌توانند در این فصل هم از این حشره تغذیه کنند.

در کل شما با سمپاشی درختان میوه در زمان‌های مناسب، می‌توانید تا حد زیادی از حمله انواع  کنه گیاهی جلوگیری کنید. شما با انجام کارهای نسبتا ساده‌ای که در این مطلب گفته شد، می‌توانید با انواع کنه گیاهی مبارزه کنید. یکی از روش‌ها برای از بین بردن این آفات، خرید سم آفت کش و سمپاشی است. شما می‌تواند انواع سم را از فروشگاه اینترنتی دمبرگ خریداری کنید.

بیشتر بخوانید: اصول سم پاشی درختان

سوالات متداول

بهترین راه برای مبارزه با کنه گیاهان چیست؟

شما با پیشگیری و افزایش رطوبت محیط منزل یا گلخانه و همینطور  استفاده از روش بیولوژیکی و شکارگرهای طبیعی، می‌توانید تا حد زیادی روند رشد این آفت را کنترل کنید.

در صورت حمله کنه به گیاهان باید چه کاری انجام دهیم؟

ابتدا باید آبیاری را به‌صورت منظم انجام دهید تا گیاه شاداب بماند. سپس رطوبت محیط را افزایش داده تا سرعت تکثیر آن را کاهش یابد. سپس با سموم کنه کش به همراه صابون های گیاهی اقدام به مبارزه با این آفت کنید.

کنه گیاهان چه ویژگی ظاهری دارند؟

این جانوران از خانواده بندپایان هستند و ۴ جفت پا دارند و در زیر سطح برگ مستقر می شوند. معمولا آن‌ها را نمی‌توانید با چشم غیرمسلح ببینید. در این مطلب روش‌هایی برای شناسایی این موجودات را بیان کرده‌ایم.